Η δημιουργία των τσοκ στα λειόκαννα όπλα δημιουργήθηκε από την ανάγκη των κυνηγών να προσαρμόζουν την πυκνότητα της ντουφεκιάς τους στις διάφορες αποστάσεις. Παλαιότερα τα όπλα κατασκευάζονταν με σταθερά τσιοκαρίσματα ή όπως θα το ακούσετε διαφορετικά με σταθερές συσφίξεις. Ως γενικό κανόνα τα περισσότερα όπλα ερχόντουσαν με το παραδοσιακό 4-2. Τώρα, τι είναι ακριβώς τα τσοκ και πώς επηρεάζουν τη ντουφεκιά μας;

Πριν πούμε τι είναι τα τσοκ είναι καλό να δούμε τη δομή της ίδιας της κάννης. Η κάννη ξεκινάει από τη θαλάμη, η οποία φιλοξενεί το φυσίγγι. Εκεί μέσα γίνεται και η έκρηξη όπου η στατική δύναμη που δημιουργείτε από την έκρηξη μετατρέπεται σε προωθητική δύναμη και σπρώχνει τα σκάγια προς τα εμπρός. Μετά τη θαλάμη υπάρχει ο κώνος. Ο κώνος είναι το σημείο με το οποίο συνδέεται η θαλάμη με την κάννη του όπλου. Όπως λέει και το όνομα του είναι σε κωνικό σχήμα. Η κατασκευή του κώνου παίζει μεγάλη σημασία στο ομαλό πέρασμα των σκαγιών από το φυσίγγιο και τη θαλάμη προς την κάννη χωρίς να υπάρχουν συγκρούσεις ανάμεσα στα σκάγια ή αλλοιώσεις και αχρείαστες τριβές. Η κατασκευή ενός σωστού κώνου είναι από τα μυστικά επιτυχίας μιας κάνης. Μετά τον κώνο ακολουθεί ο αυλός όπου είναι το σημείο της κάννης από τον κώνο και μετά. Ως συνήθως οι αυλοί μετρούνται με διάμετρο από 18,2 χιλιοστά σε 18,8 χιλιοστά. Στα παλαιότερα κυνηγετικά όπλα οι αυλοί ήταν στενοί 18.2 -18.3 για να προσφέρουν πιο συγκεντρωτικές ντουφεκιές. Φυσικά υπήρχε και το πρόβλημα ότι ο κλειστός αυλός παράγει μεγαλύτερη πίεση και αυτό είχε κακό αντίχτυπο στον κυνηγό που δεχόταν τη δόνηση του όπλου. Ως γενικός κανόνας ένα κυνηγετικό όπλο έχει αυλό 18,4-18,5 χιλ. Ποιο μεγάλοι αυλοί αν και επιτρέπουν την απελευθέρωση αερίων και μειώνουν το λάκτισμα προσφέροντας και καλές κατανομές χρειάζεται να βρεις την κατάλληλη συνεργασία ανάμεσα σε φυσίγγι και τσοκ για να το πετύχεις αυτό. Με το θέμα του αυλού θα ασχοληθούμε σε άλλο άρθρο. Ας συνεχίσουμε όμως με την κάννη και να πούμε ότι μετά τον αυλό υπάρχουν τα τσοκ.

Τα τσοκ έχουν περίπου μήκος δύο ιντζών εσωτερικά της κάννης και ορισμένα βγαίνουν και δύο ίντζες εκτός κάννης. Έχουν γίνει διάφορα τσοκ από αρκετούς κατασκευαστές με ένα και μοναδικό σκοπό. Να πετύχουν το καλύτερο αποτέλεσμα σε θέμα κατανομής, δηλαδή το γνωστό pattern.
Δυστυχώς αρκετοί κυνηγοί αντί να αναλογιστούν τι πραγματικά μου προσφέρει ένα τσοκ και πώς πρέπει να το χρησιμοποιήσω, καταπιάνονται κυρίως στο θέμα μόδας και μάρκας. Το δικό μου όπλο έχει τσιόκ χχ το δικό σου ψψψ και πάει λέγοντας.

Η δουλειά των τσοκ

Τα τσιοκαρίσματα έχουν ως κύριο ρόλο να διαμορφώσουν την πυκνότητα των σκαγιών για να πετύχουμε αποτελεσματικά το στόχο μας. Βάση των τσιοκαρισμάτων ορίζουμε περίπου από πόσα σκάγια θα χτυπηθεί ένα θήραμα σε μία απόσταση. Για να το κάνουμε πιο εύκολα αντιληπτό το θέμα αυτό, εάν για παράδειγμα κυνηγάω πέρδικες και γνωρίζω ότι η απόσταση στην οποία θα χτυπήσω τα πουλιά είναι ανάμεσα σε 15-30 μέτρα, τότε θέλω να πλήξουν το στόχο μου τουλάχιστο 5-6 σκάγια. Σε μία τέτοια περίπτωση ένα τσοκ 4 με το ανάλογο φυσίγγι μπορεί να μου προσφέρει αυτό το αποτέλεσμα. Εάν αστοχήσω και η δεύτερη μου ντουφεκιά είναι στα 30-40 μέτρα, τότε για να πετύχω την ίδια πυκνότητα σκαγιών και να καταφέρω 5 πληγές στο θήραμα πρέπει να χρησιμοποιήσω πιο στενό τσιοκάρισμα όπως είναι το 3 ή το 2. Σε ένα ανάποδο παράδειγμα, εάν είμαι καρτέρι στις τσίκλες και περνάνε πουλιά πάνω από το κεφάλι μου και χρησιμοποιώ κλειστά τσιοκαρίσματα, τότε πέραν του ότι πρέπει να είμαι πολύ πιο σωστός στη σκόπευση καθώς οι κατανομές μου θα είναι πιο κλειστές χωρίς περιθώρια λάθους, το θήραμα που θα χτυπήσω πιθανό να καταστραφεί από τα πολλά σκάγια. Με αυτή τη λογική λοιπόν κατασκευάστηκαν τα τσιοκαρίσματα, για να μπορεί ο κάτοχος του όπλου να ελέγχει την πυκνότητα της ντουφεκιάς του ανάλογα με το θήραμα που κυνηγάει και την απόσταση που θα πυροβολήσει.
Τα τσιοκαρίσματα καθορίζονται λοιπόν με το άνοιγμα τους και έχουν ως μονάδα μέτρησης είτε τα αστεράκια χαραγμένα επάνω τους, είτε εγκοπές στο στόμιο, είτε κάποια αρχικά. Το νούμερο 5 (πέντε αστεράκια) ή κύλινδρος (cylinder) έχει το ίδιο άνοιγμα με τον αυλό του όπλου. Δεν κλείνει σχεδόν καθόλου την ντουφεκιά. Προσφέρει μεγάλες και γρήγορες διασπορές που φυσικά στην απόσταση δημιουργούν αρκετά κενά. Είναι τσιοκάρισμα που χρησιμοποιείται κυρίως για κοντινά θηράματα, όπου καλό είναι να έχουμε και αρκετή ποσότητα από σκάγια στο φυσίγγι μας.

Το νούμερο 4 ++++ βελτιωμένος κύλινδρος ( 1/4 ) impr. Cylinder μπορούμε να πούμε ότι είναι το πιο διαδεδομένο τσιοκάρσιμα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μεσαίες αποστάσεις, ενώ με το κατάλληλο φυσίγγιο μπορεί να είναι αποδοτικό σε πιο κοντινές ή σε πιο μακρινές αποστάσεις. Οι περισσότεροι κατασκευαστές προσπαθούν να πετύχουν την τέλεια κατανομή με αυτό το τσιοκάρισμα στις 30 γιάρδες, δηλαδή κοντά στα 22-25 μέτρα.

Το νούμερο 3 +++ modified ( 2/4 ) χρησιμοποιείται από αρκετούς σκοπευτές τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα σε όπλα με μεγάλους αυλούς 18,7- 18,8 καθώς προσφέρει μια καλή συγκέντρωση σε μεσαίες και μακρινές αποστάσεις. Κατασκευαστικά προορίζεται για αποστάσεις πέραν των 30 μέτρων. Το πλεονέκτημα της καλής συγκέντρωσης μπορεί να αξιοποιηθεί από ένα καλό σκοπευτή και για μεσαίες με κοντινές αποστάσεις. Μάλιστα αρκετά όπλα με σταθερά τσιοκαρίσματα που κατασκευάζονταν κυρίως για high birds (όπως είναι οι φάσσες) είχαν ως τσίοκ το 3-1.

Το νούμερο 2 ++ βελτιωμένο μισό ( 3/4 ) imp. Modified χρησιμοποιείται κυρίως για δεύτερη ντουφεκιά για θηράματα πέραν των 30-35 μέτρων. Είναι το βασικό δεύτερο τσιοκάρισμα σε πολλά όπλα είτε σταθερών, είτε εναλλασσόμενων συσφίξεων. Το νούμερο 1 + φουλ τσoκ ( 4/4 ) full είναι το πιο κλειστό τσιοκάρισμα, το οποίο προορίζεται είτε για αποστάσεις πέραν των 40 μέτρων, είτε για συγκεντρωτικές βολές σε μεγάλα θηράματα όπως είναι τα υδρόβια.

Υπάρχουν εταιρείες οι οποίες κατασκευάζουν και ενδιάμεσα τσοκ από τα προαναφερθέντα.

Στα λειόκανα με γόμωση σκαγίων μπορούμε να πούμε ότι δραστικό βεληνεκές είναι η μέγιστη απόσταση που μπορεί να φονευθεί ένα θήραμα και είναι πολλοί οι παράμετροι που το καθορίζουν όπως το βάρος της πυρίτιδας και των σκαγιών, η αρχική ταχύτητα, το μέγεθος αυτών, η πυκνότητα της τουφεκιάς και το είδος του θηράματος. Άλλο να χτυπήσουμε ένα θήραμα σε μακρινή απόσταση και άλλο να το σκοτώσουμε! Τώρα για να υπάρχει η επιτυχία στο κυνήγι εξαρτάτε από το τι κυνηγάμε και ποιες είναι οι απαιτήσεις μας. Η επιτυχία είναι μια καλή συνεργασία ανάμεσα σε φυσίγγι-αυλό-τσιόκ. Αν θέλουμε να έχουμε επιτυχίες σε κοντινά θηράματα, ένα ανοιχτό τσιοκάρισμα και το κατάλληλο φυσίγγι μπορούν να βοηθήσουν. Εάν πάλι επιζητούμε το μέγιστο βεληνεκές του όπλου μας μπορούμε πάλι να το ρυθμίσουμε.

Εκείνο που οφείλει ο κάθε κυνηγός να κάνει είναι να δοκιμάσει με τα αγαπημένα του φυσίγγια όλα τα τσοκ του όπλου του σε διάφορες αποστάσεις για να δει τις κατανομές. Το τσοκ που θα του προσφέρει τις καλύτερες κατανομές στις αποστάσεις της αρεσκείας του, αυτό είναι το κατάλληλο τσοκ για αυτόν. Στη συνέχεια καλό είναι να ξεχάσει ότι το όπλο του είναι πολυτσιόκ και να συγκεντρωθεί στη σκόπευση!!