Από την αρχαιότητα ο άνθρωπος που κυνηγούσε για την επιβίωση του χρησιμοποιούσε σκύλους. Έτσι γινόταν το κυνήγι πιο εύκολο και πιο αποδοτικό. Κάπως έτσι ξεκινά αυτή η αναλλοίωτη σχέση σκύλου και ανθρώπου έχοντας αγάπη αλληλοσεβασμό και ένα μεγάλο κοινό σημείο το πάθος για το κυνήγι!!..

Τότε τα σκυλιά που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι, δεν τα ξεχώριζαν σε σκυλιά φέρμας, επαναφοράς, καταδίωξης, κ.ά. Δεν είχαν την εξειδίκευση και ούτε τον διαχωρισμό ράτσας. Βέβαια είχαν ποικιλία στα θηράματα έτσι ώστε το μόνο που αναζητούσαν από έναν σκύλο ήταν να έχει κάποια κυνηγητικά ένστικτα και μια αξιόλογη αντοχή και κάπως έτσι κυνηγούσαν. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει κατά πολύ αυτή τη σχέση ανθρώπου και σκύλου έχει επεκταθεί στο μέγιστο με τον καλύτερο και πιο αξιόλογο τρόπο! Στις μέρες μας τα θηράματα λιγοστά και οι απαιτήσεις από τους κυνηγετικούς μας σκύλους μεγάλες. Τώρα επιλέγουμε σκύλους αναλόγως τα θηράματα που κυνηγάμε σκυλιά φέρμας, καταδίωξης, επαναφοράς, κ.ά.

Έχοντας κάνει μια σωστή αγορά κουταβιού φέρμας, θα ξεκινήσουμε την εκπαίδευση η οποία δεν είναι και τόσο εύκολη. Η εκπαίδευση σκύλου φέρμας θέλει λεπτό χειρισμό και απαιτεί μεγάλη υπομονή αν ο κυνηγός δεν έχει τις γνώσεις και τον χώρο που απαιτείται για ένα τόσο λεπτό θέμα είναι καλύτερο να απευθυνθεί σε κάποιον επαγγελματία εκπαιδευτή. Σε κάποια πράγματα δεν γίνεσαι αλλά γεννιέσαι. Όπως και το κυνηγετικό σκυλί έχει τα κυνηγετικά του ένστικτα, έτσι και ο κατάλληλος εκπαιδευτής γεννιέται! Όσο κι αν διαβάσεις τις αντιδράσεις του σκύλου που έχεις επιλέξει να εκπαιδεύσεις, δε θα καταφέρεις ποτέ να έχεις τα βέλτιστα επιθυμητά αποτελέσματα. Το μόνο που θα καταφέρεις είναι χάσιμο χρόνου και έναν κακώς εκπαιδευμένο σκύλο.

Για να εκπαιδεύσουμε έναν σκύλο φέρμας, πρέπει αρχικά να το έχουμε στην κατοχή μας από κουτάβι. Μετά τους δυο μήνες αρχίζουμε την βασική υπακοή. Πρώτα απ’ όλα να ακούει στο όνομα που του έχουμε δώσει, να έρχεται όταν το φωνάζουμε, να κάθεται όταν του δίνετε την εντολή, να περπατά δίπλα μας χωρίς εκκεντρικότητες. Όλα αυτά βέβαια σταδιακά καθώς μεγαλώνει το κουτάβι. Ποτέ μη ξεκινήσετε εκπαίδευση χωρίς να κάνετε βασική υπακοή όπως είχα αναλύσει στο προηγούμενο τεύχος. Πρώτα πρέπει, αν είσαι νέος κυνηγός, να επιλέξεις μια ράτσα σκύλου φέρμας που θα μπορείς να εκπαιδεύσεις εύκολα. Θέλω να πω με αυτό ότι δε θα μπορούσε ένας αρχάριος να εκπαιδεύσει ένα ιρλανδικό σέττερ ή ακόμα και ένα πόιντερ. Σίγουρα θα κουραζόταν πολύ και θα έφτανε σε μέτρια αποτελέσματα εως μηδενικά. Το προτιμότερο για έναν αρχάριο κυνηγό, θα ήταν να ασχοληθεί με ηπειρωτικές φυλές επανιέλ μπρεττον κ.ά. Καλό θα ήταν να επιλέξεις μια ράτσα σκύλου που θα ταιριάζει στον χαρακτήρα σου και στον τρόπο που κυνηγάς . Π.χ. εγώ προσωπικά κυνηγώ μπεκάτσα και πέρδικα και δε θα μου άρεσε να έχω ένα αγγλικό σέττερ ή ένα πόιντερ που θα ανοίγεται σε πολύ μεγάλο βαθμό, άσχετα αν το σκυλί κρατάει τη φέρμα στο θήραμα. Ο λόγος είναι ότι χάνεις την επαφή με τον σκύλο, νιώθεις ότι κυνηγά για τον εαυτό του και είσαι αναγκασμένος να έχεις τους ακουστικούς σου πόρους στο μέγιστο για να ακούσεις να χτυπά κάπου εκεί ψηλά στα κατσάβραχα το μπίπερ! Αυτό συνεπάγεται ότι τρέχεις από πίσω του σα να είσαι εσύ ο σκύλος.

Κακά τα ψέματα, τα θηράματα στις μέρες μας είναι λιγοστά και πολύ κυνηγημένα. Μπορεί το σκυλί που είχε απομακρυνθεί εκεί, να έχει εντοπίσει μία πέρδικα η μία μπεκάτσα, αλλά μέχρι να φτάσεις εσύ εκεί, τις περισσότερες φορές έχει φύγει. Αυτό είναι το λιγότερο, γιατί όταν θα σηκωθεί το θήραμα, θα τρέξει για τα υπόλοιπα και τότε αν είσαι τυχερός θα προλάβεις κάποια φέρμα και θα ρίξεις καμιά τουφεκιά. Ανοιχτής έρευνας λέγεται και το ιρλανδικό σέττερ, αλλά έχει διάφορα άλλα θέματα. Δεν ανοίγεται τόσο πολύ, έχει άψογη επαφή με το αφεντικό του και ειδικά σε τέτοια σκυλιά δεν χρειάζεται ποτέ να βάλεις μπίμπερ. Αυτό διότι ο συγκεκριμένος σκύλος, όταν κυνηγά σε λογική απόσταση από τον κυνηγό, θα γυρίσει έχοντας οπτική επαφή με το αφεντικό του έχοντας την απόλυτη συνεργασία. Επιλέγοντας λοιπόν έναν σκύλο που θα μας ταιριάζει όπως προαναφέρθηκα και έχοντας κάνει την απαραίτητη βασική υπακοή, ξεκινάμε να του ενθαρρύνουμε το κυνηγετικό του πάθος.

Τα σκυλιά έχουν πάθος για το κυνήγι εν μέρει από τη γέννησή τους. Αυτό όμως δεν αρκεί. Το βασικό είναι να τα ενθαρρύνουμε από την αρχή, έτσι ώστε να έχουμε τη μέγιστη απόδοση. Είναι πολύ σημαντικό να έχει πάθος το κουτάβι μας. Αυτό εν μέρει προέρχεται και από το DNA των γονέων του κουταβιού. Εάν δεν υπάρχει αυτό, δε μπορούμε να προχωρήσουμε σε καμία εκπαίδευση. Από την προσωπική μου πείρα, το μεγάλο πάθος για το θήραμα, θα κάνει τον νεαρό μας σκύλο να φερμάρει. Ένα κουτάβι τεσσάρων με πέντε μηνών, είναι σε θέση να καταλάβει τι σημαίνει θήραμα. Τι είναι η φέρμα? Φέρμα είναι ενστικτώδες αντανακλαστικό, κοινό σε όλους τους σκύλους καλής καταγωγής. Πρόκειται για μία γνωστή συμπεριφορά που ο σκύλος εντοπίζει την αναθυμίαση του θηράματος, τότε αρχίζει η μαγία!... Το σκυλί στέκεται ακίνητο με όλους τους μύες τεντωμένους. Αυτό συχνά συνοδεύεται από ένα ρυθμικό τρέμουλο σα να διαπερνά ηλεκτρικό ρεύμα από το κορμί του. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στα μακρύτριχα σκυλιά πολλές φορές ανασηκώνεται η χαίτη θυμίζοντας έτσι ένα μικρό λιοντάρι! Τα μάτια ορθάνοιχτα, καρφωμένα στην κατεύθυνση του θηράματος, τα αυτιά προτεταμένα, το μέτωπο ρυτιδιασμένο, τα λαγόνια να πάλλονται, τα σαγόνια να ανοίγουν πότε πότε αφήνοντας να περάσουν κύματα αέρα. Πολλές φορές το μπροστινό πόδι βρίσκεται σηκωμένο ή κάνοντας πονταρίσματα σαν ρομπότ. Το αντικείμενο του κυνηγού είναι να εκπαιδεύσει τον σκύλο του κάνοντάς τον να φερμάρει και να κάνει τη φέρμα να διαρκέσει. Εσείς πρέπει να σηκώνετε το θήραμα όχι ο σκύλος σας! Ο σκύλος πρέπει να αφήνει τη φέρμα του όταν ξεπεταχτεί το θήραμα και τότε πρέπει να κάτσει και όχι να τρέξει πίσω από το θήραμα η λεγόμενη ακινησία του σκύλου στο ξεπέταγμα. Εφόσον έχει ξεπεταχτεί το θήραμα και έχετε τουφεκήσει, τότε δίνετε την εντολή για την εύρεση του σκοτωμένου θηράματος. Πολύ σημαντικό είναι να έχει προηγηθεί μια καλή φέρμα από τον σκύλο πριν τη βολή μας. Καλό είναι να έχετε υπομονή, διότι διαφορετικά θα έχετε καταστροφικά αποτελέσματα για το σκυλί σας. Δε θα εκπαιδευτεί να φερμάρει και να έχει μία καλή συνεργασία μαζί σας. Το μεγαλύτερο μυστικό για να μετατρέψεις την εκπαίδευση ευκολότερη, είναι να σκέφτεσαι σαν σκύλος! Να μελετάτε τις αντιδράσεις του σκύλου σας και να μη φέρεστε μηχανικά. Δεν είναι ρομπότ, αλλά ένα πλάσμα που καταλαβαίνει και έχει τον δικό του χαρακτήρα. Προσπαθήστε να καταλάβετε πάντα τον λόγο της αφηρημάδας και οτιδήποτε άλλο, βάζοντας τον δικό σας εαυτό στη θέση του. Άν ο σκύλος κατά τη εκπαίδευση ξεφύγει από τον έλεγχο, πάντα υπάρχει ένας λόγος που σε σας μπορεί να φανεί ασήμαντο, αλλά γι’ αυτόν να είναι τόσο σημαντικός. Π.χ. να ακούστηκε κάποιος θόρυβος, ή ο χώρος που τον εκπαιδεύετε να μην είναι κατάλληλος ή μια ανεξήγητη παρουσία. Ο εκπαιδευτής πρέπει να ακολουθεί κάποιες βασικές αρχές. Ποτέ να μην περνάει από μια άσκηση στην επόμενη χωρίς βέβαια να πετύχει τέλεια αποτελέσματα. Ποτέ μη διακόπτετε την εκπαίδευση σε αποτυχία γιατί έτσι ο νεαρός μας σκύλος θα αποτυπώσει λανθασμένη εικόνα εκπαίδευσης. Ποτέ να μη φωνάζεις ή να δέρνεις το σκυλί με κανέναν τρόπο. Όταν φωνάζεις, χάνεις την ψυχραιμία σου και βγάζεις μία αρνητική ενέργεια την οποία την αντιλαμβάνεται ο σκύλος και σίγουρα δε θα σε υπακούσει ποτέ σωστά. Το να δέρνεις τον σκύλο σου είναι ότι πιο βλακώδες μπορείς να κάνεις. Δε θα καταφέρεις ποτέ να έχεις την απόλυτη εμπιστοσύνη του και βέβαια την αγάπη του καλύτερού σου φίλου. Το μόνο που θα καταφέρεις, είναι να σε φοβάται και βέβαια του δίνεις το δικαίωμα κάποια στιγμή να σταματήσει το χέρι σου μέσα στο στόμα του! Πιστεύω να καταλαβαίνετε τι εννοώ... Σε τι χρησιμεύει η φέρμα? Δε θα μπορούσε κανένας κυνηγός να κάνει το απόλυτο κυνήγι μπεκάτσας ή πέρδικας, φασιανού κ.ά. Ο κυνηγητικός μας σκύλος είναι το εργαλείο μας, ο συνεργάτης μας .Μπορεί να μην έχει την όραση του ανθρώπου δηλαδή να ξεχωρίζει έναν λαγό ή έναν σκύλο στα 200 ή 300 μέτρα, μπορεί να μην βλέπει όλα τα χρώματα ακόμα και να μη ξεχωρίζει το αφεντικό του στα 100 μέτρα. Αντίθετα η όσφρηση του σκύλου είναι αρκετά πιο αυξημένη από τον άνθρωπο. Μπορεί να μυρίσει το αφεντικό του πάνω από τα 100 μέτρα. Μπορεί, αν ο άνεμος είναι προς το μέρος του να ξεχωρίσει την αναθυμίαση μιας κρυμμένης μπεκάτσας ανάμεσα σε πυκνούς θάμνους, κάνοντάς τον να έχει φερμάρει αρκετά μέτρα πριν! Η ακοή είναι επίσης πολύ αναπτυγμένη και εκλεκτική. Μπορεί να ακούσει τις πέρδικες πάνω στις βουνοκορυφές. Απ’ότι καταλαβαίνετε λοιπόν, ο σκύλος έχει χαρίσματα που ο άνθρωπος δεν έχει γεγονός που τον κάνει απαραίτητο στο κυνήγι. Με την αναπτυγμένη όσφρησή του, θα καταφέρει να συλλάβει την αναθυμίαση του θηράματος κάποια μέτρα πριν, έτσι ώστε να φερμάρει και να μας δείξει που είναι το θήραμα! Πως εμείς οι κυνηγοί θα κυνηγούσαμε π.χ. μπεκάτσα μέσα στα πυκνά, ή πέρδικες στα κατσάβραχα χωρίς σκύλο φέρμας… Περπατώντας και αν σηκώσουμε σηκώσαμε? Δε γίνεται... Παλιά πηγαίναν για ορτύκια μέσα στ’ απέραντα καταπράσινα χωράφια και ο τρόπος για να βρίσκουν τα θηράματα χωρίς σκύλο ήταν να είναι ένας κυνηγός αριστερά ο άλλος δεξιά σε απόσταση κάποιων μέτρων και έχοντας δεμένο στα πόδια τους ένα σχοινί! Έτσι ήταν σαν να κάνουν παγάνα οι δυο κυνηγοί. Περπατούσαν παράλληλα, το σχοινί τεντωμένο, σήκωναν τα θηράματα και όποιον πάρει ο χάρος. Αυτά μια φορά κι έναν καιρό.. Τώρα θέλουμε τα σκυλιά μας να κάνουν μια καλή έρευνα, να βρίσκουν το θήραμα και να το φερμάρουν και όταν πλησιάσει ο κυνηγός να κάνουν και μικρά πονταρίσματα. Κάποιοι κυνηγοί για να μάθουν στον νεαρό τους σκύλο να φερμάρει χρησιμοποιούν ένα καλάμι ψαρέματος, το οποίο έχουν δέσει στην άκρη του ένα φτερό πουλιού π.χ. μπεκάτσας! Μετά το κουνούν μπροστά στην μύτη του κουταβιού, έτσι ώστε να του δώσουν ερέθισμα. Τα περισσότερα κουτάβια έχουν άμεση αντίδραση. Μπορεί να το κυνηγήσουν και κάποια στιγμή να το φερμάρουν. Αυτό όμως μπορεί να φέρει άσχημα αποτελέσματα και έναν λανθασμένο τρόπο αντίληψης του θηράματος. Μπορεί να αποκτήσει την συνήθεια να εντοπίζει και να φερμάρει το θήραμα μόνο με το βλέμμα και όχι με την όσφρηση. Αυτό πιστέψτε με γίνεται τις περισσότερες φορές. Για πρώτη επαφή του κουταβιού μας με το θήραμα, θα ήταν προτιμότερο ένα ορτυκάκι εκτροφής, το οποίο θα το έχουμε αφήσει σ’ ένα χωράφι και αν είναι δυνατόν με βλάστηση για να μπορέσει να κρυφτεί. Μην αγοράσετε μεγαλύτερο θήραμα π.χ. πέρδικα φασιανό. Υπάρχει φόβος να τρομάξει το κουτάβι με το μέγεθος του μεγάλου θηράματος στην πρώτη του επαφή. Θα αφήσουμε το κουτάβι μας να ψάξει με την όσφρηση τον χώρο που θα τον αφήσουμε για πρώτη φορά. Δε θέλουμε να είναι μεγάλος και δεν πρέπει να κουράσουμε τον νεαρό μας σκύλο. Εμείς πρέπει να ξέρουμε που έχει κρυφτεί το ορτύκι. Θα αφήσουμε το σκυλί να χρησιμοποιήσει την όσφρησή του για να βρει το ορτύκι. Αν δε το βρει πρέπει να οδηγήσουμε εμείς το κουτάβι μας στο ορτύκι, την πρώτη και μόνο την πρώτη φορά, είναι καλό να το αφήσουμε να το κυνηγήσει ή ακόμα και να το συλλάβει. Έτσι θα αποκτήσει το πάθος και τη μανία για το κυνήγι. Όλα σχεδόν τα κουτάβια δεν αντιστέκονται στον πειρασμό να κυνηγήσουν το μικρό ορτύκι και αυτό είναι σημαντικό στο να εξοικειωθούν με το θήραμα. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να κρατήσει μια πολύ καλή ανάμνηση με το θήραμα. Σε αυτή τη φάση, δε πρέπει να μάθουμε κάποια πειθαρχία στο κουτάβι μας. Πρέπει να το αφήσουμε ελεύθερο να κάνει ότι θέλει, αλλά μόνο για μια φορά. Το μάθημα αυτό δεν θα επαναληφθεί. Το επόμενο βήμα είναι να έχουμε μια έκταση λίγο μεγαλύτερη και αν γίνεται με βλάστηση, ούτως ώστε το ορτύκι που θα έχουμε αφήσει χωρίς να βλέπει ο νεαρός μας σκύλος να κρυφτεί μέσα στην πρασινάδα, αλλά πρέπει να ξέρουμε εμείς που βρίσκεται .Στον νεαρό μας σκύλο πρέπει να έχουμε δέσει στο κολάρο του ένα μακρύ σχοινί και να το αφήσουμε να ψάξει με την όσφρηση το θήραμα αλλά έχοντας ταυτόχρονα τον έλεγχο του νεαρού μας σκύλου. Όταν θα πλησιάσει το σκυλί στο θήραμα, το οποίο εμείς ξέρουμε που βρίσκεται, θα το συγκρατήσουμε τραβώντας το σχοινί ήρεμα, όχι βίαια και με σταθερότητα να μην τον τρομάξουμε. Πάντα πρέπει να ενθαρρύνουμε και να συγχαίρουμε τον σκύλο για τη δουλειά που έκανε. Τον σκύλο τον σταματάμε ήρεμα πριν πετάξει το πουλί. Το σκυλί λογικά το έχει οσφριστεί και θα θελήσει να το ξεπετάξει. Με το μαλακό κράτημα που του κάνουμε, το σκυλί θα ηρεμήσει και θα κάθεται ακίνητο με το πρόσωπο προς την κατεύθυνση του θηράματος. Εμείς συνεχίζουμε να τον ηρεμούμε χαϊδεύοντάς τον και συγχρόνως τον συγκρατούμε. Αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή είναι που γεννιέται η φέρμα! Ο νεαρός μας σκύλος έκανε ένα πολύ μεγάλο μάθημα μέσα σε μια ημέρα. Μετά από μερικά μαθήματα ο σκύλος θα σταματά χωρίς την επέμβαση του αφεντικού του!

Δεν πρέπει να κάνουμε πολλά μαθήματα γιατί θα κουράσουμε τον νεαρό μας σκύλο και θα κάνει λάθη. Είναι καλό να σταματήσουμε στα πρώτα σωστά μαθήματα και να τον αφήσουμε να αποτυπώσει την επιτυχία. Το νεαρό μας κυνηγόσκυλο πρέπει να μάθει τον ήχο της τουφεκιάς, γιατί εμείς πρέπει να σηκώνουμε το θήραμα και όχι ο σκύλος να αφήνει τη φέρμα. Έχοντας κάνει μερικά μαθήματα από πολύ μικρή ηλικία για την εξοικείωση του κρότου π.χ. να χτυπάμε έναν τενεκέ την ώρα του φαγητού. Ξεκινάμε ένα πιστόλι κρότου την ώρα που το σκυλί μας έχει κάνει την έρευνά του και έχει εντοπίσει και φερμάρει το θήραμα. Ξεπετάμε εμείς το θήραμα και ρίχνουμε με το πιστόλι κρότου και αργότερα στα επόμενα μαθήματα μόλις εξοικειωθεί ο σκύλος με κανονικό κυνηγητικό όπλο. Το θέμα αυτό της κροτοεκπαίδευσης απαιτεί πολύ λεπτό χειρισμό. Μπορεί κάποια σκυλιά να το έχουν στα γονίδιά τους και τότε τα αποτελέσματα να είναι καταστροφικά. Το αντικείμενο λοιπόν του κυνηγού είναι να κάνει τη φέρμα να διαρκέσει. Να ξέρετε μπορεί ο νεαρός μας σκύλος να σπάει τη φέρμα και ας του έχουμε κάνει σωστά μαθήματα. Αυτό συμβαίνει κάποιες φορές, γιατί μπορεί να κυνηγάτε και με άλλα κυνηγόσκυλα π.χ. κάποιου φίλου και το σκυλί το δικό σας να γίνεται νευρικό και ανυπόμονο. Η όταν έχεις βγει για πρακτικό κυνήγι, να γίνεσαι εσύ ανυπόμονος και με το πρώτο θήραμα που θα είναι σε σημείο βολής, να τουφεκάς δείχνοντας αδιαφορία αν φερμάρισε ο σκύλος σου. Αυτό δεν αρμόζει σε σωστό κυνηγό αν οπωσδήποτε θέλεις να τουφεκήσεις, τότε άσε τον σκύλο σου στο σπίτι. Πραγματικά μόνο στο κανονικό κυνήγι θα εφαρμόσετε σωστά τα μαθήματα της φέρμας! Ενα πράγμα που πρέπει να κάνετε, είναι να αφήσετε να φύγουν θηράματα που ο σκύλος δεν έχει φερμάρει και ας είναι σε πεδίο βολής σας. Αν ο νεαρός σκύλος αφήνει τη φέρμα πολύ νωρίς και χωρίς τη δική σας εντολή μην το βάζετε κάτω. Επαναφέρετε τον σκύλο ακριβώς στο σημείο που είχε φερμάρει, αλλάζοντας τον τόνο της φωνής, μαλώνουμε τον σκύλο για το λάθος που έκανε . Μη τουφεκάτε σε θήραμα που δεν φέρμαρε ο σκύλος σας. Έτσι θα νομίζει ότι συνεργάστηκε και θα συνέχισε τη φέρμα και να σηκώνει τα θηράματα. Παράδειγμα ο σκύλος φερμάρει μια πέρδικα, πλησιάζετε τον σκύλο μιλώντας ήρεμα. Τον κρατάτε από το λουρί και συγχρόνως τον χαϊδεύετε. Έτσι κρατήστε τον να φερμάρει όσο περισσότερο μπορείτε. Άν ο σκύλος, την ώρα που ξεπετάγεται το θήραμα, κάνει μια κίνηση οπισθοχώρησης. Κάνει αυτό ακριβώς που πρέπει να κάνει. Μην αφήσετε να αμφιβάλλει για την κίνησή του. Χαϊδέψτε τον και συγχαρείτε τον. Μπορεί να μην προλάβετε να χτυπήσετε το θήραμα αλλά τι σημασία έχει! Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ολοκληρώσατε ένα ολόκληρο μάθημα.